Basım Yılı Olarak Hicri ve Miladi Yılı Aynı Anda Ekleyebilme

Tahkik Eden, Neşreden ve Hazırlayan Bilgilerini Ekleme

İsnad, Mecra, Uludağ Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Chicago Manual of Style Türkçe Uyarlaması gibi Zotero şablonlarında dipnot ve kaynakçada tahkik eden, neşreden ve hazırlayan bilgilerinin nasıl girileceğine ilişkin görüntülü anlatım.

Chicago Manual of Style Türkçe Uyarlaması

Zotero ve Mendeley'de en çok kullanılan şablonlardan biri de Chicago Manual of Style'dır. Aslında çok dil seçenekli bir şablon hazırlanmıştır. Zotero ve Mendeley'de dil olarak Türkçe tercih ettiğinizde, otomatik olarak şablon Türkçe çıktılar verir. Mesela, "See" hemen "Bk."a dönüşür. Sayfa, cilt vb. kısaltmalar Türkçeleşir. Ancak bu çeviri şablonun genel yapısında bir değişikliği içermemektedir. Dolayısıyla, bazı noktalarda sıkıntılar oluşabilmektedir.

Söz gelimi, kitap bölümünde sonuç şöyle çıkmaktadır: "Yazar Adı Soyadı, "Bölüm Adı", içinde Kitap Adı, ed. Editör Adı Soyadı...

Görüldüğü gibi, "içinde" tabiri kitap adından önce gelmektedir. Bu İngilizce cümle mantığı açısından hazırlanmış bir şablona uyan, ama Türkçe yazım ilkelerine uymayan bir çıktıdır. Şablon eğer doğru bir şekilde Türkçeleştirilecekse, "içinde" tabiri ya kitap adından sonra gelmelidir ya da tamamen atılmalıdır. Kanaatimce bölüm adı tırnak içinde ve kitap adı da italik yazıldığına göre, tıpkı dergilerde olduğu gibi burada da herhangi bir tabir koymaya gerek bulunmamaktadır.

Başka bir sorun, yazar adlarında son isimden önce "ve" bağlacı kullanılmakta ve "ve"den önce virgül gelmektedir.

Örnek: Bekir Topaloğlu, Yusuf Şevki Yavuz, ve İlyas Çelebi, İslam’da İnanç Esasları (İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1998).

Aşikârdır ki, ve'den önce virgül kullanımı Türkçeye uymamaktadır.

Başka bir durum, iki sayfa arasında kullanılan tireyle ilgilidir. Chicago Manual, bu durumda uzun tireyi tercih etmektedir (Örnek: Mahmud, Muhâsibi Hayatı, Eserleri, Fikirleri, 33–54). Bilebildiğim kadarıyla, Türkiye'de iki sayfa arasında uzun tire kullanımı ya yoktur veya sınırlıdır.

Chicago Manual, dipnot ve kaynakçada kimi zaman editör ve çeviren tabirlerini kısaltma halinde bazen de uzun halleriyle vermektedir. Türkiye'de dipnot ve kaynakçada bu tabirlerin uzun şeklinin kullanımı yaygın değildir; çoğu zaman "ed." veya "çev." şeklinde kısaltmaları kullanılmaktadır.

Chicago Manual, ne yazık ki, dipnotlarda ansiklopedi maddesi ve sözlük girdilerinde sadece sayfa numarasını vermekte; cilt bilgisini vermemektedir.

Örnek: 

Ömer Faruk Akün, “Âlî Mustafa Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1989), 416; As’ad Abukhalil, “Maronites”, ed. Philip Mattar, Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (New York: Macmillan Reference, 2004), 1491.

Halbuki bu alıntının şöyle olması gerekiyordu:

Ömer Faruk Akün, “Âlî Mustafa Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 2 (Ankara: TDV Yayınları, 1989), 416; As’ad Abukhalil, “Maronites”, ed. Philip Mattar, Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa, c. 3 (New York: Macmillan Reference, 2004), 1491.

Chicago Manual şablonu, ansiklopedi maddesi ve sözlük girdilerine sonraki atıflarda da cilt bilgisini vermemektedir.

Örnek: 

Akün, “Âlî Mustafa Efendi”, 416; Abukhalil, “Maronites”, 1492.

Olması Gereken: 

Akün, “Âlî Mustafa Efendi”, 2:416; Abukhalil, “Maronites”, 3:1492.

Bu ve benzeri sorunlar, Chicago Manual'in genel kullanım tarzında büyük değişiklikler yapmadan, daha sağlıklı ve Türkçeye daha uygun bir çevirinin, aslında uyarlamanın yapılmasını gerektirmektedir. Bu ihtiyaca binaen, aşağıdaki Chicago Manual Türkçe uyarlamasını Türk akademisyenlerimizin istifadesine sunuyorum.

Uyarlamada Türkçede sıklıkla kullanılan tahkik eden, neşreden ve hazırlayan gibi yazar görevlerinin eklenmesi de sağlanmıştır.

Tahkik için, Zotero kütüphanesinde yazar alanında "Dizi Editörü" seçilir.

Hazırlayanı eklemek için, Zotero kütüphanesinde "İlave" (İngilizce Extra) kısmına şu formülasyonla hazırlayanı girmek gerekmektedir:

director: Adı Soyadı

Örnek: director: Sönmez Kutlu

Neşredeni eklemek için, yine "İlave" kısmında şu formülasyon kullanılmalıdır:

editorial-director: Adı Soyadı

Örnek: editorial-director: Abdülvehhâb Ebü’n-Nûr, Kâmil Kâmil Bekrî

Eğer basım yılı olarak hem hicri hem de miladi yılı aynı anda kullanmak gerekiyorsa, mesela 1431/2010 yazılmak isteniyorsa, "İlave" kısmında şu formulü kullanmak gerekir:

issued: "HicriYıl/MiladiYıl"

Örnek: issued: "1431/2010"
Burada yılların önündeki ve sonundaki tırnak işaretlerini unutmayınız.

Chicago Manual of Styles (Türkçeye Uyarlanmış Şablon)

Şablonla Yapılmış Uygulama Örnekleri